Παρέλαση

της Λούλας Αναγνωστάκη

παρέλαση η [parélasi] :

πέρασμα, διέλευση συντεταγμένων τμημάτων,

σχηματισμών (ανθρώπων, οχημάτων κτλ.)

μπροστά από κάποιο χώρο, από επίσημο πρόσωπο κτλ.

κυρίως σε εθνικές γιορτές, επετείους κτλ.

[λόγ. < ελνστ. παρέλα(σις) πέρασμα πλάι με άλογο –ση, παρ-ελαύνω,

ελαύνω(ομηρική λέξη): ιππεύω , Ραψ. Ψ Ιλιάδα, στ. 638]

Από ένα παράθυρο του σπιτιού τους, δύο αδέλφια παρακολουθούν την δράση έξω στην πλατεία, περιμένοντας εναγωνίως την παρέλαση. Ποιό είναι το νεφελώδες τοπίο μέσα στο οποίο ο Άρης κι η Ζωή κινούνται καθώς ο κόσμος γύρω τους εμφανίζεται έρημος κι απειλητικός κι ο κόσμος μέσα τους είναι ανάστατος κι εφιαλτικός; Σε τι είδους καταφύγιο βρίσκονται που φαίνεται τόσο εύθραστο κι ευάλωτο ώστε να ανοίγει μάλλον παρά να κλείνει τα παράθυρά του στην βίαιη εισβολή από τον έξω κόσμο; Η Αναγνωστάκη δημιούργησε μια δραματουργία που αγγίζει τις παρυφές του παράλογου ενώ ταυτόχρονα ενισχύει τον συμβολικό χαρακτήρα ηρώων και καταστάσεων χωρίς να αναιρεί το ρεαλιστικό πλέγμα και την καθαρότατη πολιτική διάσταση. Τα δύο παιδιά έχουν απωλέσει τον πατέρα χωρίς ακόμα να έχουν καταφέρει να τον αντικαταστήσουν. Η φυγή του τυλίγεται από ένα αόριστο μυστήριο, το οποίο όμως κάλυπτε και την παρουσία του. Ο πατέρας είναι ένα σακκάκι, ένα πανταλόνι, ένα κίτρινο πουλόβερ, είναι η προστασία που έχει απωλεσθεί, η δύναμη που έχει ηττηθεί. Η παρέλαση γεννάει ταυτόχρονα προσδοκία και φόβο. Είναι όμως παρέλαση; Υπάρχουν κάποιοι εκεί οι οποίοι απλά γιορτάζουν την εθνική επέτειο; Ή πρόκειται για μια εκτέλεση, μια σειρά ίσως εκτελέσεων; Και ποιος είναι αυτός που εκτελείται; Είναι ο πατέρας ή ο κάθε πατέρας; Τα δύο παιδιά που δεν είναι πια παιδιά εκτονώνουν τον τρόμο τους οργανώνοντας μικρές αψιμαχίες ανάμεσά τους, υποδηλώνοντας κι αλληλοψηλαφώντας τα όριά τους, εμβολίζοντας ο ένας τους εφιάλτες του άλλου, προσδιορίζοντας τις αμφιβολίες τους και τους υποσυνείδητους τρόμους τους. Αποκαλύπτοντας τα επώδυνα μυστικά τους. Δεν πρόκειται απλά για μια αλληγορία της δυνάστευσης ενός ολοκληρωτικού καθεστώτος αλλά για την ίδια την πεμπτουσία της εξουσίας που αλλοτριώνει όχι μόνο χώρες και συλλογικά υποσυνείδητα αλλά και οικείους χώρους, οικεία πρόσωπα, οικείες συμβάσεις. Οι αποχρώσεις των συμβάντων στερεοποιούν τα δρώμενα κι όχι αυτή καθ’ αυτή η εξέλιξή τους. Φράσεις που μοιάζουν αποκομμένες από το σύνολο οριοθετούν το αόρατο προσδίδοντάς του την δυναμική του παρόντος μέσα από την προέκτασή του στο χρόνο και στα δεδομένα του. Ένα δωμάτιο με μια πόρτα που οδηγεί σε άλλο δωμάτιο κι από κει σε άλλο και σε άλλο αλλά μέσα από μια σταδιακή μικρή απώλεια ως το τελικό, το βαρύτερο κι οριστικό πλήγμα, ενδοσκοπεί τον φόβο τόσο του αποκλεισμού όσο και της έκθεσης σε μια απροκάλυπτη επίθεση. Η διερεύνηση ενός εσωτερικού τοπίου ασχημάτιστου κι οριακού μεγεθύνει τις παραμέτρους της αόρατης αλλά διαρκώς κρίσιμης απειλής. Ο χρόνος άλλοτε επιμηκείνεται κι άλλοτε υφίσταται σμίκρυνση. Το παρελθόν εμβολίζει το παρόν πλήττοντας ανελέητα και την παραμικρή δυνατότητα διεξόδου. Η ανυπαρξία μητέρας-γεννήτορος προσδίδει στο πατρικό σύμβολο ιδιότητες  πολιτικού προσώπου και οριοθετεί μια άλλου είδους σχέση με τα παιδιά τα οποία μετατρέπονται έτσι σε σύμβολα των πολιτών που αντιτίθενται στο καθεστώς της παρέλασης. Συνειδητοποιούν βαθμιαία αυτή την αντίθεσή τους όταν διαπιστώνουν την πραγματική φύση της παρέλασης, την σύνδεσή της με την εκτέλεση του πατέρα και την αποτρόπαια, κρυμμένη, υπόστασή της. Όμως είναι αργά, η στιγμή της πλήρους συνηδειτοποίησης συμπίπτει με την στιγμή της εισβολής του έξω κόσμου στο φαινομενικά ασφαλές αλλά επί της ουσίας εξαιρετικά εύθραυστο  καταφύγιο-οικία τους. Η έξυπνη διαπλοκή της δραματουργίας αφήνει ανοιχτά όλα τα ερωτήματα ακόμα κι εκείνα που αφορούν την ουσία της δράσης, εκφέροντας όχι άποψη αλλά πρόταση, κάτι που ενισχύει και την ποιότητά της και κυρίως την αδιαπραγμάτευτη διαχρονικότητά της.

Είναι από τις σπάνιες φορές που ο σκηνοθέτης λειτουργεί ανατρεπτικά απέναντι στον καθιερωμένο χειρισμό του έργου και ταυτόχρονα απόλυτα εναρμονισμένος με το πνεύμα και την ουσία του. Δίνει μια ανανεωμένη κι ενδιαφέρουσα εκδοχή της πολύπλευρης δραματουργίας μέσα από τις στυλιζαρισμένες ερμηνείες και την κωδικοποιημένη, τελετουργική κινησιολογία που μορφοποιεί το απροσδιόριστο σχήμα της δραματουργίας, εμφορώντας το Μπρεχτικό θέατρο της αποστασιοποίησης ενώ ταυτόχρονα δημιουργεί έναν εσωτερικό χώρο για την υγιή κι ολοκληρωμένη ανάπτυξη των συναισθηματικών αντιθέσεων και παρακρούσεων.  Ο Φεζολάρι αν και νέος στο χώρο της σκηνοθεσίας είχε την ευφυία να αντιληφθεί τις αντιθέσεις στο αινιγματικό αυτό έργο της Αναγνωστάκη και να διασώσει την ουσία του από τις πολλές επιπόλαιες αναγνώσεις που έχουν προηγηθεί. Αντιμετώπισε το υλικό του ως υλικό αρχαίου δράματος κι οριοθέτησε το αόρατο ως τραγικό συμβάν σε επίπεδο ρήξης με την εξουσία και το παρόν, το ενεργό επί σκηνής, ως το επί μέρους χορικό. Συγκεκριμενοποίησε οπτικά τα σύμβολα χωρίς να τα εξουθενώσει και ενορχήστρωσε τις δράσεις προς την κατεύθυνση του «αδιέξοδου» εσωτερικεύοντάς τις αντί να τις εκτονώνει. Η ρυθμολογία του ακολούθησε τους παλμούς του έργου, ανανεώνοντας τις παύσεις κι ενισχύοντας διακριτικά τις επιβρανδύνσεις. Δημιούργησε ένα περιβάλλον ονειρικό κι υποθαλάσσιο μέσα στο οποίο οι ηθοποιοί του κινήθηκαν σαν υπνοβάτες και σαν μαριονέτες, ορίζοντας το συλλογικό ασυνείδητο του πολίτη-παρατηρητή σε συνάρτηση με την υπαρξιακή του εκμηδένιση. Συνεπήκουροί του οι εξαίσιοι φωτισμοί του Μπιρμπίλη, η σοφή κινησιολογική οργάνωση της Κότσαλη καθώς και το ηχητικό μπαγκράουντ το οποίο ενίσχυσε εύστοχα τις ατμόσφαιρες, επικυρώνοντας την κυκλική και περιοδική επανάληψη των εσωτερικών διαδράσεων με επαναλαμβανόμενα σπειροειδώς μοτίβα. Οι πειθαρχημένοι αλλά και τεχνικά εξασκημένοι ηθοποιοί υπηρέτησαν πιστά την σκηνοθετική γραμμή κι υποδύθηκαν τους ρόλους τους με συνέπεια τόσο όσον αφορά το σχήμα όσο και την ουσία του. Μια εμπνευσμένη παράσταση που αναδεικνύει την δραματουργία χωρίς να την υπονομεύει και που υπηρετεί το μέτρο χωρίς να υπονομεύει ταυτόχρονα και την νεωτερική προσέγγιση του σκηνοθέτη.

Κείμενο: Λούλα Αναγνωστάκη

Σκηνοθεσία: Ένκε Φεζολλάρι

Σκηνικά-κοστούμια: Δάφνη Κούτρα

Φωτισμοί: Σάκης Μπιρμπίλης
Κίνηση: Χαρά Κότσαλη

Βοηθός σκηνοθέτη: Μαριάνθη Γραμματικού

Φωτογραφίες: Ορφέας Εμιρζάς /Θωμάς Αρσένης

Παίζουν: Μάνος Καρατζογιάννης

Βασιλική Τρουφάκου

Θέατρο του Νέου Κόσμου

Κάτω χώρος

Αντισθένους 7 & Θαρύπου

Νέος Κόσμος

Σταθμός μετρό FIX

Τηλέφωνο: +302109212900,

Παραστάσεις:Δευτέρα και Τρίτη, έως και 22 Φεβρουαρίου 2012

Ώρα έναρξης: 21.00

Τιμές εισιτηρίων: 15€ (γενική είσοδος), 12€ (φοιτητικό-κάρτες ΟΑΕΔ), 10€ (ομαδικό)

http://www.theatroneoukosmou.gr/