ΜΙΧΑΕΛ ΚΟΛΧΑΑΣ Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΝΟΣ ΔΙΚΑΙΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

Συντάχθηκε απο τον/την Μαρία Κυριάκη

Πέμπτη, 21 Ιανουάριος 2016 20:22

Μίχαελ Κόλχαας Η ιστορία ενός δίκαιου ανθρώπου

του Χάινριχ Φον Κλάιστ

Ο Μίχαελ Κόλχαας, ένας νομοταγής και φιλήσυχος έμπορος αλόγων, αδικείται. Το κράτος δεν τον προστατεύει γιατί εκείνος που τον έβλαψε είναι ισχυρός, έχει διασυνδέσεις και συγγένειες με ακόμα ισχυρότερους, παρεμποδίζοντας έτσι το έργο της δικαιοσύνης. Τότε είναι που ο Κόλχαας παίρνει το νόμο στα χέρια του.

Ο Κόλχαας πιστεύει απόλυτα στη δύναμη της δικαιοσύνης. Γι’ αυτόν θεωρείται ένα από τα δεδομένα της ζωής του, μια δύναμη που στηρίζει τον κόσμο του. Όταν αντιμετωπίζει έναν θρασύτατο νεαρό άρχοντα που τον εξαπατά, ζητά το δίκαιό του με μια απόλυτη σιγουριά πως θα το βρει. Κι όταν διαπιστώνει πως ισχυρές διασυνδέσεις προστατεύουν τον ένοχο, δεν είναι πια το θέμα του η αδικία που υφίσταται αλλά το γκρέμισμα του θεμελιώδους οικοδομήματος της ζωής του. Προκειμένου να επαναπροσδιορίσει τη θέση του στον κόσμο του, εξεγείρεται. Οργανωμένα και με σύστημα. Θυσιάζει τη ζωή της γυναίκας του, πουλάει όλα του τα υπάρχοντα, σκοτώνει αθώους, διαπράττει μια σειρά από εγκλήματα και γίνεται ο τρόμος κι ο φόβος της χώρας του χωρίς κανέναν ενδοιασμό και με μοναδικό αίτημα την δικαίωσή του. Αυτή η δικαίωση δεν είναι πια γι’ αυτόν ζήτημα οφέλους, είναι ο μοναδικός τρόπος που διαθέτει για να εξακολουθήσει να «υπάρχει» ακέραιος. Ο Κόλχαας θα πετύχει τελικά τον στόχο του θυσιάζοντας όμως ακόμα και την ίδια του τη ζωή. Με το θάνατό του επιτυγχάνει και μια εκδίκηση, παίρνοντας μαζί του το μυστικό που θα μπορούσε να σώσει τη ζωή ενός από τους ισχυρούς αντιπάλους του. Ο ήρωας αυτής της παράξενης ιστορίας, δοσμένης αριστοτεχνικά από την μαγευτική πέννα του Κλάιστ, βρίσκεται μέσα στο νου και την ύπαρξη όλων αυτών που είδαν τον κόσμο τους να γκρεμίζεται εξ αιτίας μιας «δικαιοσύνης» η οποία αποδεικνύεται πως δεν είναι μόνο τυφλή αλλά και πόρνη.

kolxaas4

Το γλαφυρό κείμενο της νουβέλας είναι διαχρονικό και μας αφορά άμμεσα. Σε μια εποχή που κατάφορα αδικείται ο κάθε «αδύναμος» και που όλοι μας σαν παραλυμένοι παρακολουθούμε την καταστροφή των ζωών μας από τις κάθε λογής εξουσίες, χωρίς να προβάλλουμε τη παραμικρή αντίσταση, ο Κόλχαας έρχεται να ανατρέψει τα δεδομένα μας και να μας αποδείξει πως έστω και με βαρύ τίμημα η δικαιοσύνη μπορεί στο τέλος να αποδειχτεί πιο ισχυρή από όλους τους ισχυρούς του κόσμου. Φυσικά την ίδια στιγμή έρχεται να μας υποδείξει και το τίμημα το οποίο ομολογουμένως είναι αποτρεπτικό. Τι να την κάνει κανείς μια τέτοια δικαιοσύνη αφού για να την κερδίσει πρέπει να θυσιάσει ότι πολυτιμότερο έχει. Κι εκεί χωρίς φλυαρίες και διαλεκτική, μπορεί κανείς να πάρει την πιο τίμια απάντηση. Η δικαιοσύνη δεν είναι ένα δεδομένο. Κερδίζεται. Και για να την αποκτήσεις, πρέπει να την αξίζεις, πρέπει να αγωνιστείς γι’ αυτήν. Είναι αναγκαία η αντιπαράθεση με την εξουσία όχι για να αλλάξεις προς το καλύτερο τον κόσμο αλλά για να καταφέρεις να μην κατρακυλήσει στο χειρότερο. Ο Κόλχαας το έκανε χωρίς πολύ σκέψη και με όσα μέσα κατείχε. Εμείς; Ο Κολχαας στερήθηκε τα πάντα αλλά εξασφάλισε λίγη δικαιοσύνη για το μέλλον. Εμείς; Ο Κόλχαας, ως πρόσωπο κι ως πρότυπο, δεν θα ‘πρεπε να είναι απλά ένας ήρωας αλλά ο κάθε πολίτης της κάθε κοινωνίας, ο ενεργός πολίτης, ο δυναμικός πολίτης, εκείνος που υπερασπίζεται τα κεκτημένα του και δεν επιτρέπει σε κανέναν να του τα στερήσει. Ένας τέτοιος πολίτης μπορεί να πεθάνει πρόωρα αλλά είναι ο μόνος άξιος ενός κόσμου καλύτερου, ενός κόσμου υψηλής ποιότητας. Όλοι οι υπόλοιποι μπορούμε να συνεχίσουμε να σωπαίνουμε και να γινόμαστε κάθε μέρα από πολίτες, μάζα, πλήθος, σκλάβοι. Γιατί αυτό τελικά μας αξίζει.

kolxaas5

Οι τρεις ηθοποιοί επέλεξαν έναν απλό αλλά και εξαιρετικά δύσκολο τρόπο να μας διηγηθούν αυτή την «φύσει» λογοτεχνική ιστορία. Πήραν το νήμα της αφήγησης και το ξετύλιξαν με μαεστρία κι εφευρετικότητα, αναλαμβάνοντας ταυτόχρονα να υποδυθούν κι όλους τους ρόλους της ιστορίας. Όχι να τους παραθέσουν σαν σχήμα αλλά να τους ενσαρκώνουν έστω κι αν αυτοί εμφανίζονταν στη σκηνή για ένα ελάχιστο διάστημα. Οι διαρκείς αλλαγές του χώρου και του χρόνου απαιτούσαν εγρήγορση και ετοιμότητα, μια αλάνθαστη αίσθηση του ρυθμού, δυναμικές αλλαγές και μια έντονη χημεία ανάμεσα στα μέλη του θιάσου. Πέτυχαν ωστόσο το σκοπό τους και με τα πιο απλά μέσα ζωντάνεψαν σκηνικά την δράση τόσο πληθωρικά και έντεχνα ώστε να παρασύρουν τους θεατές σε μια, χωρίς ανάσα, παρακολούθηση του δρώμενου. Με χιούμορ, σαρκασμό, τέλειο συντονισμό, κινησιολογία που μετατρέπει σε εικόνες ακόμα και τα ανείπωτα, δημιουργώντας διαυγή την αίσθηση του περιβάλλοντος, της εποχής και των δράσεων, συνέθεσαν αυτή την παράσταση αντιπαραβάλλοντας στις καταιγιστικές εξελίξεις, ευρήματα που γεφύρωναν το κάθε κενό και συμπλήρωναν την κάθε έλλειψη με την συνδρομή πάντα των ατμοσφαιρικών φωτισμών και των εξαιρετικά λειτουργικών σκηνικών. Ένα ακόμα θετικό αυτής της δύσκολης αλλά γοητευτικής μεθόδου θεατρικής αφήγησης. την οποία κάποιοι νέοι καλλιτέχνες με ταλέντο, υιοθετούν στη χώρα μας αρκετά συχνά τελευταία, είναι πως ακονίζει ταυτόχρονα την φαντασία και την ετοιμότητα του θεατή, καθιστώντας τον από παθητικό παρατηρητή σε ενεργό και δυναμικό μέλος της παράστασης.

Η νουβέλα "Μίχαελ Κόλχαας" του Χ.Φ. Κλάιστ κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ερατώ.

kolxaas6