Άγνωστη χώρα

«Δεν είναι απολιθώματα τα αριστουργήματα των παλιών ανθρώπων, μα ζωντανό κύτταρο. Να συνεχιστεί η Ελληνική ροή...» 

Σύμφωνα με το δελτίο τύπου, η «άγνωστη χώρα» είναι ένα υπαρξιακό δράμα που κινείται όπως και το σκηνικό στο οποίο εκτυλίσσεται- σε δύο άξονες: μεταξύ πραγματικότητας και ονείρου, με εναλλασσόμενες ρεαλιστικές και εξωπραγματικές σκηνές. Το έργο μιλά για την μοναξιά, τον φόβο και την αποξένωση του ανθρώπου, που ζει εγκλωβισμένος σε ένα πολύ περιορισμένο κομμάτι της ύπαρξης, «το κατοικήσιμο κομμάτι της ζωής» -όταν υπάρχει μια αχανής έκταση να εξερευνήσει… Το έργο κινείται σε δύο άξονες τον γραμμικό Χρόνο, που μας είναι οικείος και στις ρεαλιστικές σκηνές του οποίου εκτυλίσσεται η ιστορία του έργου, τα στιγμιότυπα μιας συνάντησης τριών χαρακτήρων και τον άλλο Χρόνο, τον ανύποπτο, τον εσώτερο, που δεν τον μετράμε και στις υπερ-ρεαλιστικές σκηνές του οποίου εκτυλίσσεται η ιστορία μέσα μας, στιγμιότυπα Ψυχής. Η Τζένη Δάγλα μιλάει για την ομάδα «Όμμα» για την θεατρική τέχνη στους σκοτεινούς καιρούς μας και για την «Άγνωστη χώρα» στο ομώνυμο έργο της αλλά και γύρω μας και μέσα μας… 

Μιλήστε μου για την ομάδα «ΟΜΜΑ»
Η θεατρική ομάδα «ΟΜΜΑ» είναι μια ομάδα ερευνητικού, ανθρωπολογικού θεάτρου. Ιδρύθηκε από τον σκηνοθέτη Αντώνη Διαμαντή το 1991 κι ακολουθεί μια δική της πειραματική, ερευνητική πορεία με πολλές σημαντικές διακρίσεις και βραβεία σε διεθνή φεστιβάλ - μέχρι στιγμής έχει εκπροσωπήσει τη χώρα μας σε εικοσι-εννέα (!) διεθνή φεστιβάλ με βραβεία στα φεστιβάλ Ρωσίας και Σερβίας-. Γνώρισα κι αγάπησα την «ΟΜΜΑ» από την εντελώς ιδιαίτερη δουλειά της και την μοναδική ατμόσφαιρα των παραστάσεών της. Επίσης λειτουργεί και εργαστήρι θεατρικής τέχνης για παιδιά και ενήλικες στο Ηράκλειο Κρήτης κι η ομάδα διεξάγει σημαντικά σεμινάρια με διεθνώς καταξιωμένους καλλιτέχνες που προσκαλεί στο θεατρικό της χώρο. Είναι, όπως λέει και ο Αντώνης Διαμαντής, «εργάτες του θεάτρου», αφοσιωμένοι στην ασκητική έρευνα και μελέτη του, αυτό που λένε οι Ιταλοί «artiggiano» της τέχνης.

Τι είναι η «Άγνωστη χώρα» και τι εκπροσωπεί;

 Η «Άγνωστη Χώρα» είναι μέσα μας. Είναι το κομμάτι του εαυτού που φοβόμαστε ή παραμελούμε ή αποφεύγουμε να γνωρίσουμε, το κομμάτι που λείπει από τη σπασμένη εικόνα ώστε να αντικρίσουμε πλήρες το είδωλο του εαυτού μας – που παρ’ όλες τις ατέλειες, τις αδυναμίες, τις σκοτεινές πλευρές του δεν θα φοβηθούμε -για φόβο πρόκειται- να αγαπήσουμε, ακριβώς γιατί είναι δικό μας, είμαστε εμείς. Κι είναι αυτός ο λόγος, αυτή η «άγνωστη χώρα» που δεν την επισκεπτόμαστε ποτέ, σαν τις χώρες στο χάρτη κι έτσι εν τέλει ζούμε μια ζωή πολύ πιο περιορισμένη και πιο φτωχή απ’ αυτήν που αξίζουμε. Αγωνιζόμαστε να δαμάσουμε τον έξω κόσμο, όταν γνωρίζοντας τον κόσμο μέσα μας, δεν χρειάζεται τίποτα άλλο απ’ το να απλώσουμε το χέρι και να αποκτήσουμε ότι επιθυμούμε. Η δήθεν «μάχη για τη ζωή» δεν υπάρχει: μόνο η ανασφάλεια των περιορισμένων, όπως νομίζουμε, μέσων μας. Το έργο έχει καθαρά υπαρξιακό χαρακτήρα -και γι’ αυτό πιστεύω, διαχρονικό. Θα μπορούσε να παιχτεί εκατό χρόνια πριν ή μετά, χωρίς τίποτε να αλλάξει: είναι έργο της ψυχής, όχι της καθημερινότητας.

Με ποιο τρόπο το θορυβώδες και κρίσιμο παρόν ανιχνεύεται στην παράστασή σας;

Συνεχίζω τη σκέψη μου: Θεραπεύοντας την ψυχή, θεραπεύεις την καθημερινότητα. Αυτή είναι η ουσία και το νόημα του έργου: κοιτώντας μέσα του ο καθένας θα ανιχνεύσει εύκολα και με ακρίβεια -όχι όμως χωρίς πόνο- το κομματάκι της ευθύνης που του αναλογεί και συνήθως έχει την τάση να αποποιείται, επιρρίπτοντας την ευθύνη οπουδήποτε αλλού εκτός από τον ίδιο. Όταν όμως αντικρίσει κατάματα το κομματάκι της ευθύνης, θα βρει αμέσως και το κομματάκι της λύσης -πιστεύω αυτά τα δύο πάνε μαζί. Το χειρότερο που μπορεί να συμβεί στη συγκυρία που όλοι περνάμε, -το εξειδικεύω γιατί αυτό μας πονάει άμεσα- είναι η επίρριψη της ευθύνης σε άλλους, τρίτους. Αυτό έχει ολέθρια συνέπεια την παθητικοποίηση καθενός από μας και της κοινωνίας μας, τη βολική θυματοποίηση, όταν χρειάζονται άμεσες και δυναμικές λύσεις. Κι αν δεν τις πάρει ο συνειδητοποιημένος πολίτης για τον εαυτό του, αυτός που ταξίδεψε στην Άγνωστη Χώρα του, άρα μπορεί να βοηθήσει τη δική του χώρα, ποιος θα το κάνει για αυτόν;

Με ποιο τρόπο προσέγγισε σκηνοθετικά το έργο, ο Αντώνης Διαμαντής;

Ο  Αντώνης προσγείωσε το κείμενο στην Αθήνα του σήμερα,. των διαδηλώσεων και επεισοδίων, στην αρχή του έργου, πριν το εξερευνητικό ταξίδι των ηρώων στα βάθη της ψυχής και νομίζω ότι έδωσε καίριο και σωστό στίγμα: το κλίμα του έργου μέσα στην πόλη μας, που συμβαίνουν τόσα. Μετά, διαμείβονται όσα θα δείτε κι οι ήρωες στο τέλος του έργου «βλέπουν» την αλλαγή μέσα από ό,τι δεν βλέπουν, αλλά το ψηλαφεί η ψυχή.

Με ποιον τρόπο αντιλαμβάνεστε την θεατρική τέχνη σήμερα;
Μια πρώτη εικόνα στο νου μου είναι καρβουνάκια που δε σβήνουν. Ανάλογα με τις συγκυρίες, βλέπεις τη χόβολη να καίει, πάντα γίνεται δουλειά, πάντα
υπάρχει περίοδος προετοιμασίας, ψαξίματος, ξάφνου χοροπηδούν μεγάλες φλόγες. Να εξειδικεύσω λίγο την ερώτηση όσον αφορά την θεατρική τέχνη. Το στοίχημα που επιτέλους οι σύγχρονοι Έλληνες πρέπει να κερδίσουμε είναι η συνέχιση της θεατρικής μας παράδοσης, το να συνδεθούμε με το πνεύμα των προγόνων μας και να προχωρήσουμε την Ελληνική Σχολή του Θεάτρου που δημιούργησε κάποτε η ψυχή του έθνους και μας ανήκει. Να συνεχίσουμε την θεατρική μας παράδοση έστω και με ένα διάλειμμα 2.500 ετών. Να συνδεθούμε άμεσα και στενά με την αρχαία συνείδηση για να δημιουργήσουμε θεατρικά έργα ανάλογα μ’ αυτά των προγόνων μας. Κι η αρχή ας γίνει από την γλώσσα. Εύχομαι να δω εφημερίδες στα αρχαία ελληνικά. Δελτία ειδήσεων στα αρχαία ελληνικά. Λογοτεχνήματα στα αρχαία ελληνικά. Και βέβαια, θεατρικά έργα στην παράδοση του αρχαίου δράματος και της κωμωδίας. Όλοι οι συγγραφείς μας να επιχειρήσουν να δοκιμαστούν σ’ αυτό το είδος, ας αποτύχουν μία, δύο, τρεις, την δέκατη η ψυχή θα λειτουργήσει, θα υπάρξει σύγχρονο αρχαίο ελληνικό θέατρο, θα γραφτούν τραγωδίες, κωμωδίες. Δεν είναι απολιθώματα τα αριστουργήματα των παλιών ανθρώπων, μα ζωντανό κύτταρο. Πρέπει να συνεχιστεί η ελληνική ροή.

Πως επιλέγετε τους συνεργάτες σας και πως διαχειρίζεστε τα ταλέντα τους;
Πιστεύω ότι κάθε συνεργασία είναι σαν τον έρωτα: θέλει πρωτίστως χημεία.
Μίλησα για τον ιδιαίτερο χαρακτήρα των παραστάσεων της «ΟΜΜΑ». Αυτό οφείλεται αφενός στην τόλμη και διορατικότητα του Αντώνη Διαμαντή, που πειραματίζεται, ερευνά και προχωρά, αφετέρου στην «πολυτελή» δουλειά που με κόστος ψυχής και ασκητική -το ξαναλέω- αφοσίωση επιτυγχάνει αυτή η ομάδα: κάθε παράσταση δουλεύεται πολύ καιρό, σιγοψήνεται το υλικό των ηθοποιών και του σκηνοθέτη, δεν έχει προχειρότητες γιατί δεν έχει εμπορικό, εύκολο χαρακτήρα, δεν κάνει δουλειές μιας χρήσης, μιας σαιζόν. Η «ΟΜΜΑ» επανέρχεται και επαναφέρει τις παραστάσεις της, ξαναδουλεμένες, ξαναψαγμένες, με άρωμα λίγο διαφορετικό, από την ανάσα ηθοποιών και θεατών, κάθε βράδυ. Τους εμπιστεύτηκα πολύ, έκανα σεμινάρια μαζί τους στο Ηράκλειο, εξαιρετικά σεμινάρια. Κατάλαβα ότι μπορούν να με καταλάβουν.

Ποιος είναι ο στόχος αυτής της παράστασης και με ποιο τρόπο θα τον επιτύχετε;

 Να φύγει δυνατότερος ο άνθρωπος από το θέατρο, πιο συμφιλιωμένος με τον εαυτό του, άρα: πιο αισιόδοξος γιατί ξέρει ότι μπορεί. Το έργο δεν είναι εύκολα δύσκολο, ή δύσκολα εύκολο. Είναι ιδιαίτερο, πιστεύω, στον προσανατολισμό και τη γραφή του, έτσι ιδιαίτερα το αντιμετώπισε η «ΟΜΜΑ» και βγήκε ένα συλλογικό αποτέλεσμα, βαθύ, διονυσιακό, ολόθερμο..Νομίζω ότι έχουμε καλή επικοινωνία με τον κόσμο.

Τι πιστεύετε για τις άγνωστες χώρες γύρω μας και μέσα μας;
Για την «Άγνωστη Χώρα» μέσα μας, εύχομαι Καλό Ταξίδι! Με οδηγό ό,τι μας κάνει να νοιώθουμε δυνατοί, ένα βλέμμα, μια αγκαλιά, μια καλή στιγμή -και εδώ ελπίζω μια τέτοια στιγμή να είναι η παράστασή μας-. Για τις άγνωστες χώρες έξω, να έχουμε υγεία και όρεξη να τις γνωρίσουμε κάποτε…

Κείμενο: Τζένη Δάγλα
Σκηνοθεσία: Αντώνης Διαμαντής
Σκηνικά: Μανολία Κοκολογιάννη
Κουστούμια/Φωτισμοί: Αντώνης Διαμαντής
Βοηθός Σκηνοθέτη: Ελένη Στρατάκη
Video Art: Ηλίας Αποστολίδης
Φωτογραφία αφίσας και προγράμματος: Μάριος Λόλος

Διανομή:
Γυναίκα: Κορίνα Αποστολοπούλου
Μαργαρίτα: Ειρήνη Κουτσάκη
Περαστικός: Γιάννης Πανέρης
Ζωντανή μουσική παίζει ο Γιάννης Πανέρης