ΕΝΑΣ ΟΜΗΡΟΣ

Στο τρένο στο Ρουφ απολαύσαμε προχθές το θεατρικό έργο του Μπρένταν Μπήαν σε μουσική Μίκη Θεοδωράκη, γραμμένο το 1958 από έναν πολυπρόσωπο θίασο δέκα ηθοποιών οι οποίοι όχι μόνο ερμηνεύουν τους ρόλους τους αλλά ταυτόχρονα χορεύουν (ως και ιρλανδέζικα φολκλόρ) τραγουδούν και παίζουν ζωντανά μουσική στα λίγα τετραγωνικά ανάμεσα στα καθίσματα του γνωστού μας θεατρικού βαγονιού, προσφέροντας στο κοινό ανόθευτη συγκίνηση και ένα ρίγος διαχρονικότητας καθώς τα γεγονότα του έργου εμφανίζονται ανατριχιαστικά συγγενή με την τρέχουσα πολιτική μας πραγματικότητα μέσα από την γνωστή σε όλους μας «αόρατη εξίσωση των εξουσιαστικών δομών» που ευνοεί την πλουτοκρατία, εκμεταλλεύεται την στρατιωτική και πολιτική ισχύ, ερμηνεύει με πολλαπλούς όρους την προδοσία ή την απάτη, δυναστεύει τον εξαθλιωμένο λαό, τιμωρεί τους αθώους ή τους αδύναμους κι ηρωοποιεί τους απατεώνες μαζί με τα φαντάσματα ενός υπερτιμημένου παρελθόντος.

Το έργο του Μπήαν αναφέρεται σε μία από τις εξεγέρσεις του ΙRA και συγκεκριμένα σε ένα περιστατικό ομηρίας. Ένας νεαρός Άγγλος στρατιώτης απάγεται για να ανταλλαχθεί με μάρτυρα του Ιρλανδικού στρατού που κρατείται στο Μπέλφαστ σε μια φυλακή στην οποία πρόκειται και να απαγχονιστεί τα ξημερώματα της επόμενης μέρας. Η όλη δράση διαδραματίζεται στο Δουβλίνο, σ’ ένα μπουρδέλο όπου ανάμεσα σε πόρνες, νταβατζήδες, τραβεστί κι ύποπτης ηθικής πελάτες, κρύβουν οι επαναστάτες τις παράνομες δραστηριότητές τους. Ο νεαρός στρατιώτης γρήγορα αντιλαμβάνεται την δυσχερή θέση του ενώ ταυτόχρονα εγείρεται μέσα του ο πόθος για μια νεαρή, άβγαλτη υπηρετριούλα που του δείχνει ιδιαίτερη συμπάθεια. Κι ενώ γύρω τους, συνομωσίες, συρράξεις, εξαγορές και βιαιότητες, καθημερινές χυδαιότητες κι εξαργυρωμένες συμμαχίες συνθέτουν έναν μπρεχτικού τύπου εφιάλτη, ανάμεσά τους θεμελιώνεται ένας παράδεισος με ημερομηνία λήξης που συντρίβει την υποκρισία κι υποθάλπει τα τελευταία ξεφτίδια ανθρωπιάς. Το φινάλε διαθέτει τον κυνισμό μιας Μπρεχτικής όπερας κι επαναπροσδιορίζει με δριμεία δραματικότητα τους ρεαλιστικούς όρους οι οποίοι εν τέλει κατευθύνουν και τον έρωτα και την επανάσταση προς την εξολόθρευσή τους, ανιχνεύοντας πίσω από κάθε υψηλόφρον πόνημα την ακαταπόνητη σύμβαση.

Η δραματουργία διάσπαρτη από τραγούδια και μικρές αυτόνομες δράσεις συναρμοσμένες με τον χώρο, κινεί τους ήρωες άλλοτε σαν χαρακτήρες κι άλλοτε σαν τύπους μέσα σε διαρκή αλληλοδιάδραση, σε περιβάλλον παρακμιακό και ανάλγητο όπου ο καθένας επιβάλλει την ψύχωσή του, προτείνει τη διαστροφή του κι υπονοεί την αδυναμία του. Οι δύο «μελοθάνατοι», τα δύο νεαρά παιδιά που μέλλεται ή να ανταλλαχθούν ή να θυσιαστούν, το ένα, ένας όμηρος, το «επί σκηνής», παρά τη θέλησή του θύμα και το άλλο μόλις ορατό μέσα από τις λεκτικές αναφορές των υπολοίπων, το πρόσωπο με πολιτική συνείδηση κι ηρωική ιδιοσυγκρασία, το πρότυπο αποτελούν τις όψεις ενός κοινού νομίσματος όπου ο βαθμός συνειδητοποίησης δεν μετράει και δεν διασώζει αφού στο βάθος κάθε ένοπλης αναμέτρησης θα κινηθεί φευγαλέα η απατηλή λάμψη του χρυσού και στην επιφάνεια θα χαραχτούν ονόματα νεκρών, νεκρών που είτε υπήρξαν όντως είτε τους μετέτρεψαν σε ήρωες, παραμένουν νεκροί στο διηνεκές και πια, παγερά αδιάφοροι.

Η παράσταση κινήθηκε με άνεση στους μικρούς χώρους, εξαφανίζοντας κάθε περιορισμό και προσφέροντάς μας την αίσθηση διαρκούς κίνησης, χορογραφημένης στην εντέλεια κι απλωμένης πέρα από τα φυσικά όρια του σκηνικού χώρου σαν να ήθελε και να μπορούσε διαρκώς να τα υπερβαίνει. Οι ηθοποιοί ερμήνευσαν τους χαρακτήρες τους με κέφι, φυσικότητα και νεύρο αξιοποιώντας στο έπακρο την δυναμική, ρεαλιστική σκηνοθεσία. Το μεταφυσικό στοιχείο που περισσότερο υπονοείται παρά ορίζεται από τον λόγο, αποσοβήθηκε κι οι συρράξεις αποδόθηκαν με ωμότητα, ένταση κι αληθοφάνεια. Η ενδυματολογική και σκηνογραφική αντίληψη ενίσχυσε την σκηνοθετική γραμμή προσφέροντάς μας στοιχεία της εποχής και ταυτόχρονα μια λειτουργική κι ατμοσφαιρική ποιότητα που συμπλήρωσε αρμονικά την vintage αισθητική της παλιάς αμαξοστοιχίας. Χωρίς ιδιαίτερες εξάρσεις αλλά με ενδιαφέρουσες ανατροπές κι υπονομεύσεις στήθηκαν οι βίαιες σκηνές οι οποίες λειτούργησαν αντιστικτικά με τις σχεδόν πένθιμες, πεισιθάνατες, ερωτικές περιπτύξεις του μελλοθάνατου στρατιώτη και της εύθραυστης μικρής ερωμένης του. Μια παράσταση εξαιρετικά ενδιαφέρουσα η οποία δεν αποτελεί μόνο πολιτικό σχόλιο αλλά και μια ενδιαφέρουσα, κυνική, πικρή και κωμική μαζί ανασκόπηση της διαδικασίας της διεκδίκησης του ονείρου, της κατάκτησής του και της επικείμενης διάψευσης η οποία κλείνει το δράμα σαν τραγωδία αφήνοντας την ανθρώπινη φύση οριστικά έκθετη και την επανάσταση σε διαρκή εκκρεμότητα.

Την εξ ίσου διαχρονική με το έργο, μουσική συνέθεσε ο Μίκης Θεοδωράκης το 1962 για την πρώτη παρουσίαση του «Όμηρου» στην Ελλάδα από τον θίασο του Λεωνίδα Τριβιζά. Τα 16 τραγούδια του έργου αποτέλεσαν κομμάτι της μουσικής μας εμπειρίας μέσα στην επταετία κι ανάμνηση μουσικών εξαίσιων της επαναστατικής εφηβείας μας, ενώ το μουσικό θέμα για το «Γελαστό παιδί» χρησιμοποιήθηκε στην ταινία «Ζ» του Κώστα Γαβρά αποκτώντας παγκόσμια αίγλη. Φέτος ο συνθέτης ετοίμασε για την παράσταση της Λύγαρη, δύο νέα, πολύ εμπνευσμένα τραγούδια το «Έχω μια αγάπη» και το «Όταν ο Σωκράτης στην παλιά Ελλάδα», τα οποία συμπεριλαμβάνονται επίσης στο πρωτότυπο κείμενο. Τα τραγούδια του έργου που πια έχουν όλα μελοποιηθεί, ερμηνεύουν οι ηθοποιοί πολυφωνικά, a capella ή με τη συνοδεία οργάνων τα οποία παίζουν οι ίδιοι επί σκηνής.

Μετάφραση: Βασίλης Ρώτας - Βούλα Δαμιανάκου
Σκηνοθεσία: Τατιάνα Λύγαρη
Σκηνικά – κοστούμια: Ντόρα Λελούδα - Δανάη Κουρέτα
Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης
Ενορχηστρώσεις - διασκευή: Γιάννης Σαμπροβαλάκης
Χορογραφίες: Ζωή Χατζηαντωνίου
Φωτισμοί: Δημήτρης Θεοδωρόπουλος
Βοηθός σκηνοθέτις: Αλκυώνη Βαλσάρη

Παραστάσεις: Τετάρτη έως Σάββατο στις 9.00 μ.μ. & Κυριακή στις 7.00 μ.μ.

Κάθε Πέμπτη στις 8.00 μ.μ. πριν από την παράσταση, στο Wagon-Restaurant της Αμαξοστοιχίας, οι θεατές έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν την Ιρλανδία και τον Όμηρο του Brendan Behan από τη θεατρολόγο – ηθοποιό Σοφία Γαλανάκη.
Η είσοδος είναι ελεύθερη

(Καθημερινά εκτός Δευτέρας: 10.00–14.00 & 18.00–22.00)