| ΤΑ ΠΙΚΡΑ ΔΑΚΡΥΑ ΤΗΣ ΠΕΤΡΑ ΦΟΝ ΚΑΝΤ |
|
| Συντάχθηκε απο τον/την Μαρία Κυριάκη |
| Δευτέρα, 15 Δεκέμβριος 2014 08:33 |
|
Τα πικρά δάκρυα της Πέτρα Φον Καντ
«Τα πικρά δάκρυα της Πέτρας φον Καντ» είναι ένα θεατρικό έργο του Φασμπίντερ που ο ίδιος το μετέτρεψε σε σενάριο της ομώνυμης ταινίας του με πρωταγωνίστρια την εξαίρετη μούσα του Χάνα Σιγκούλα. Σε ένα πρώτο επίπεδο πρόκειται για μια ερωτική ιστορία ανάμεσα σε δύο γυναίκες. Η διάσημη σχεδιάστρια μόδας ερωτεύεται μια νεαρή κοπέλα την Κάριν και της υπόσχεται να την κάνει μοντέλο της προσφέροντάς της φήμη και πλούτο. Η κοπέλα που μόλις έχει χωρίσει από τον άντρα της και βρίσκεται σε ένδεια, δεν μοιράζεται αυτόν τον έρωτα αλλά είναι διατεθειμένη να τον υποδυθεί για να κερδίσει όλα όσα της προσφέρονται. Η Πέτρα δεν είναι φυσικά σίγουρη για τον έρωτα της μικρής, κατά βάθος ξέρει πως αν μπορούσε να τον εμπνεύσει αλλιώς δεν θα κατέφευγε στα ανταλλάγματα. Όπως συμβαίνει στη ζωή της γενικότερα έτσι και τώρα εξαγοράζει αυτό που θα έπρεπε να κατακτήσει. Φαινομενικά διευκολύνει τη ζωή της, επί της ουσίας όμως προετοιμάζει την ερωτική της απογοήτευση και την ήττα της.
Γιατί κλαίει η Πέτρα; Δεν ήξερε πως όταν το κάθε τι έχει την τιμή του όλα μπορούν να είναι αντικαταστάσιμα; Δεν γνώριζε πως η αγάπη εμπνέεται, δεν επιβάλλεται; Δεν αντιλαμβανόταν ότι τίποτα δεν είναι δεδομένο ακόμα κι όταν το έχεις αγοράσει, πολύ περισσότερο, τότε; Η έξυπνη γυναίκα δεν είχε καμία συνείδηση του εαυτού της και του κόσμου γύρω της; Θέτοντας βίαια το ζήτημα της συνείδησης σε αντιπαράθεση με την επιθυμία, η δραματουργία θίγει μια σειρά από ζητήματα καίριου ενδιαφέροντος. Ποια είναι η φύση του ανθρώπου και ποιες εσωτερικές διαδικασίες την καθιστούν ανηλεή; Με ποιο τρόπο η ερωτική επιθυμία παγιδεύει και μέσα από ποια διαδικασία απελευθερώνει; Πως εναλλάσσονται οι ρόλοι θύτη-θύματος και υπό ποιους όρους διαχειρίζεται το ανθρώπινο ον τον κάθε έναν από αυτούς; Τι ακριβώς είναι η αγάπη και με ποιον τρόπο εξουδετερώνει την αλαζονεία; Ποιες δυναμικές ορίζουν την μοίρα μας και πως μπορεί το παρελθόν να επηρεάσει το μέλλον; Πως η απώλεια μπορεί να είναι το σημαντικότερο κέρδος όταν τα ζητήματα παύουν να αφορούν το υλικό συμφέρον; Και κυρίως πως διαχειρίζεται κανείς την ύπαρξή του μέσα σ’ ένα κόσμο κολασμένο, άγριο, επικίνδυνο αλλά στην ουσία του δίκαιο και σοφό…
Η Πέτρα έχει κάτω από τον έλεγχό της τον μικρό της κόσμο ακριβώς όπως οι ισχυροί της γης ελέγχουν τον ασήμαντο πλανήτη μας και την εξ ίσου ασήμαντη ανθρώπινη ράτσα πιστεύοντας στο μεγαλείο τους ακριβώς επειδή δεν αντιλαμβάνονται την ασημαντότητα της «λείας» τους. Η Κάριν, που ανήκει σε μια χαμηλή κοινωνική τάξη, δεν είναι παρά το άλλο πρόσωπο της εξουσίας. Υποτάσσεται για να αποκτήσει τα κατάλληλα όπλα ώστε να επιβάλλει κι αυτή με τη σειρά της τους κανόνες της. Είναι εξ ίσου αδίστακτη όσον αφορά το στόχο της κι εξ ίσου τρωτή όσον αφορά την εσωτερική της υπόσταση. Μόνη κυρίαρχη δύναμη, ο πόθος, γίνεται απλά η παγίδα που τρέφει την εξουσία για να την καταβροχθίσει. Εφ’ όσον κανείς δεν είναι αναντικατάστατος η Κάριν μπορεί με την κατάλληλη ευελιξία να αντικαταστήσει την Πέτρα και να απομακρυνθεί εγκαίρως από το κέντρο ενός σύμπαντος που καταρρέει. Μια αισιόδοξη όμως διάσταση είναι απαραίτητη για την σωστή εξισορρόπηση των αντιθέσεων. Η αγάπη εξαναγκάζει σε αφοπλισμό. Τα δάκρυα ξεπλένουν την διαφθορά. Η βιαιότητα, η σκληρότητα, ο φόβος εξομαλύνονται μέσα από την θυσία. Η Πέτρα μπορεί να μην βρει ποτέ την λύτρωση αλλά έχει ανακαλύψει επιτέλους ποια πραγματικά είναι και ποιο είναι το κόστος του εαυτού τον οποίο έχει επιλέξει να υπηρετεί. Μαθαίνει να πληρώνει όχι πια με χρήματα και υλικές απολαβές αλλά με πόνο. Το κενό της ύπαρξής της γεμίζει με επίγνωση κι αυτό την οδηγεί στην κατάρρευση χωρίς ταυτόχρονα να υπονομεύει την ύπαρξή της. Κινούμαστε σαν υπνοβάτες, υποδυόμενοι τους ρόλους μας, χωρίς να γνωρίζουμε ποιοι πραγματικά είμαστε. Αλλά όσο ισχυροί κι αν έχουμε υπάρξει ή όσο αδύναμοι, τίποτα δεν μπορεί να μας γλυτώσει από την βαθύτερη πτυχή της φύσης μας. Θα πληρώσουμε το τίμημα της επιθυμίας μας και θα ορίσουμε τα νέα μέτρα και σταθμά των επιδιώξεών μας. Κάποιος θα έρθει και θα σταθεί απέναντί μας. Θα γίνει το είδωλό μας. Και θα μας εξαναγκάσει να υποτάξουμε τον ναρκισσισμό μας και να επαναπροσδιορίσουμε τα «μέτρα» μας. Υπό συνθήκες αρχαίας τραγωδίας με σημαντικούς σταθμούς την ύβρη, την άτη, την νέμεση και την λύτρωση το έργο ολοκληρώνει αφηγηματικά και συμβολικά και πολιτικά την πορεία της ανθρώπινης περιπέτειας ορίζοντας την κατανόηση σαν μοναδικό κώδικα επικοινωνίας, την αφύπνιση σαν μηχανισμό προστασίας και την αγάπη σαν την μοναδική διέξοδο από τον φόβο, την φθορά και την καταρράκωση.
Η Μπρούσκου έστησε μια παράσταση στυλιζαρισμένη και βασισμένη σε ένα σύνολο συγκεκριμένων κινήσεων οι οποίες υποδηλώνουν ιδιότητες και καταστάσεις, σαν μια ζωντανή παρτίδα σκακιού. Τα εξαίσια κοστούμια με τις εκκεντρικές προεκτάσεις μετατρέπουν τον οικείο χώρο σε πασαρέλα ενώ το περιστρεφόμενο κρεβάτι που καθορίζει με τον όγκο του το κέντρο της δράσης μετατρέπεται εναλλάξ σε αρένα, σε ερωτική φωλιά και σε τόπο μαρτυρίου προσδιορίζοντας την ερωτική σχέση σαν σχέση εξουσίας και εξαγνισμού και υποδηλώνοντας ταυτόχρονα τους ελιγμούς των προσώπων και των επιλογών τους. Οι ηθοποιοί ισορροπούν στην κόψη ανάμεσα στο παγωμένο, εξεζητημένο και στο έντονα συγκινησιακό παίξιμο. Ο καθρέφτης γίνεται μάρτυρας του θριάμβου και της ήττας, οι συρόμενες πόρτες που αποκαλύπτουν τα κοστούμια ανοίγουν και κλείνουν συνέχεια και σχεδόν με βιαιότητα αποκαλύπτοντας και συγκαλύπτοντας την εσωτερική στιβάδα των συναισθημάτων. Τα σκηνικά αντικείμενα, αναγνωρίσιμα κι από την ταινία του Φασμπίντερ λειτουργούν σαν εργαλεία για την ανίχνευση των κινήτρων που ο λόγος αποσιωπά. Τα πολλά τηλέφωνα σκόρπια στο δάπεδο κι αλλού, τα οποία ορίζουν τις διεξόδους επικοινωνίας αλλά και την παγίδευση στο πολυτελές κελί-καταφύγιο της Πέτρα, επιτείνουν το στοιχείο της μοναξιάς και την κορύφωση του δράματος. Η δράση κλιμακώνεται μέσα σε έντονους ρυθμούς που υπογραμμίζουν την νεύρωση των προσώπων. Οι παρουσίες της Μαρλένε και της Γκάμπι στο σκηνικό περιθώριο, τις ορίζουν ως παρατηρητές των κεντρικών δράσεων, βλέμματα του «χορού» προς τους ήρωες, βουβά αλλά σχολιαστικά και εν τέλει αμέτοχα. Άλλωστε ο σκηνικός χώρος διαχέεται στην πλατεία καθώς κοστούμια εκτίθενται σε δύο πλατώ στα δεξιά κι αριστερά των πρώτων καθισμάτων. Κοστούμια άδεια από κορμιά που ορίζουν τον κόσμο της Πέτρα σε ευρύτερο πλαίσιο. Οι σκληροί κυρίως φωτισμοί δημιουργούν εστίες δράσης ακολουθώντας τις συναισθηματικές μεταπτώσεις των ηρώων. Σχολιαστική επίσης είναι η εξαιρετική μουσική η οποία «ντύνει» την άνοδο και την πτώση της Πέτρα με εντυπωσιακή σαφήνεια.
Η Καραμπέτη επιτυγχάνει με την ερμηνεία της να περιλάβει στην ακμή της, σπέρματα της πτώσης της και στην παρακμή της, σπέρματα μιας εντυπωσιακής επίγνωσης. Διαχειρίζεται τον λόγο και την κίνησή της με ακρίβεια χειρουργική ενώ ο σπαραγμός της είναι εμβολιασμένος με έναν βαθύ απωθημένο θυμό που ως τότε εκφραζόταν σαν υστερία ή δεσποτισμός. Ο πόθος της είναι σωματικά ενεργός κι οι ρωγμές της αποκαλύπτονται έντεχνα μέσα από μια φωνητική και κινησιολογική κλιμάκωση η οποία κορυφώνεται σε θρήνο για να προσγειωθεί με αφοπλιστική ευκρίνεια σε παραίτηση κι αποδοχή.
Η επίσης εξαιρετική Μπουζούρη δίνει μια εύγλωττη, σιωπηλή ερμηνεία η οποία αποκαλύπτει μέσα από την έκφραση, την κίνηση και τα βλέμματα τις εσωτερικές της μεταπτώσεις και τις εναλλαγές των συναισθημάτων της. Η παρουσία της διαρκής και έντονη, ζωγραφίζει τις εξουσιαστικές δομές του έργου σε ένα δεύτερο βαθύτερο επίπεδο όπου η αφοσίωση μεταλλάσσεται σε υποταγή κι η εξέγερση προδιαγράφεται αμετάκλητη.
Η Διαλυνά χρησιμοποιεί τον έμπειρο λόγο της και την στιβαρή σκηνική της παρουσία για να ενταχθεί αρμονικά στο σύνολο και τις λεπτές αποχρώσεις της ερμηνείας της για να αποδώσει την αμήχανη αλλά και σκληροτράχηλη προσωπικότητα της μητέρας η οποία αρνείται να καταρρεύσει ακόμα κι όταν η κόρη της, επιχειρεί μπροστά στα μάτια της, μια κάθοδο στην κόλαση. Δεν διαθέτει την πυγμή μιας ισχυρής αλλά και καταλυτικής φιγούρας η οποία θα μπορούσε να ευθύνεται για την νευρωτική ψυχοσύνθεση της Πέτρα αλλά είναι πειστική στην εύθραυστη και λίγο επίπλαστη συμπόνια της.
Τετάρτη, Πέμπτη, Παρασκευή 21:00 Τιμές εισιτηρίων: 15Euro, 10Euro (φοιτητικό)
|
