ΤΩΝΙΑ ΡΑΛΛΗ

Γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε θέατρο και μουσική στο Skidmore College στην πόλη Saratoga Springs της Νέας Υόρκης. Είναι ιδρυτικό μέλος της ομάδας Νοσταλγία (μαζί με τον Γιώργο Σίμωνα και τον Στάθη Νταφαλιά) η οποία φέτος κλείνει 14 χρόνια ζωής και εδρεύει, πλέον, στο Rabbithole Art & Performance Space, στο Μεταξουργείο. Από το 2000 έχει σκηνοθετήσει έργα κλασσικού ρεπερτορίου όπως το «Ohio Impromptu» του Samuel Beckett (2003) και «Ο εραστής» του Harold Pinter (2004) αλλά και πρωτότυπες συνθέσεις / performance όπως τα «Klein» (2006) και «Grimm» (2012). Έχει μεταφράσει και σκηνοθετήσει έργα όπως «Ο Δούναβης» της Maria Irene Fornes (2002) και το «Loot» του Joe Orton (2010) (και τα δύο κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Scripta). Ακόμα, έχει αναλάβει την καλλιτεχνική διεύθυνση σε παραγωγές της ομάδας Νοσταλγία όπως «Το μπαλκόνι» του Jean Genet (2008) και το «No Love» του Γιώργου Σίμωνα (2010) - έργα στα οποία εργάστηκε και ως σκηνογράφος, ενδυματολόγος και video artist. Παράλληλα με το θέατρο ασχολείται και με τη μουσική, όπως επίσης και με εικαστικές δράσεις σαν το Sleep Project, μια ζωντανή εγκατάσταση με πολλά σκέλη που αφορά στην έκθεση της ιδιωτικότητας και της δημιουργικής διαδικασίας του καλλιτέχνη μπροστά στο ευρύ κοινό .Τον τελευταίο χρόνο ασχολείται με το έργο του William Shakespeare. Η Τώνια Ράλλη, με την ομάδα της, «Νοσταλγία» παρουσίασε στο RABBITHOLE το «Μυστικός Σαίξπηρ» από τις 14 Μαρτίου έως τις 13 Απριλίου 2014. Μια παράσταση που το επτασφράγιστο μυστικό των συντελεστών της είναι ο τίτλος του έργου, ο οποίος παρέμεινε ως το τέλος κρυφός.

Μιλήστε μου για την ομάδα σας. Πως πήρε το όνομα της και ποιός είναι ο ρόλος της στο ελληνικό θέατρο;
Γίναμε «Νοσταλγία» το 2000 μαζί με τους συνεργάτες μου, το Γιώργο Σίμωνα και τον Στάθη Νταφαλιά. Το όνομά μας «θυμάται» τη «Νοσταλγία» του αγαπημένου μας Αντρέι Ταρκόφσκι και το ομώνυμο ποίημα του Κώστα Καρυωτάκη. Είμαστε «Εργαστήρι Καλλιτεχνικής Δημιουργίας» και όχι θεατρική ομάδα, είμαστε ένας μικρός πυρήνας που έχει χτίσει ένα δίκτυο καλλιτεχνών με τους οποίους συνεργαζόμαστε όλα αυτά τα χρόνια. Το θέατρο και οι ζωντανές δράσεις είναι η κύριά μας ασχολία - από το 2006 και μετά κάναμε μια στροφή προς τις performance και τις ζωντανές εγκαταστάσεις (διαδραστικά θεάματα) που θα έλεγα ότι χαρακτηρίζουν την σημερινή μας ταυτότητα. Χωρίς, βέβαια, να απομακρυνθούμε εντελώς από αμιγώς θεατρικά κείμενα.

Πέρυσι παρουσιάσατε στο Βeton 7 στο πλαίσιο του φεστιβάλ «Θεατρικές Συνθέσεις» την παράσταση «Οι αλλαγές των εποχών» - μια θεατρική σύνθεση τεσσάρων έργων του Σαίξπηρ. Ο «Μυστικός Σαίξπηρ» αποτελεί εξέλιξη της προηγούμενης δουλειάς;
Ναι, θα μπορούσαμε να πούμε πως «Οι αλλαγές των εποχών» ήταν ένας πρόλογος του «Μυστικού Σαίξπηρ». Στην περσινή παράσταση ασχοληθήκαμε με τέσσερα κείμενα του συγγραφέα - τα «Όπως σας αρέσει», «Ρωμαίος και Ιουλιέτα», «Οθέλος» και «Χειμωνιάτικο Παραμύθι». Η σύνθεσή μας μίλησε για την αλλαγή των εποχών των ανθρωπίνων σχέσεων - κεντρικό σημείο και στα τέσσερα έργα. Κάθε έργο πήρε τον ρόλο εποχής, σηματοδοτώντας το ξεκίνημα, την ανάπτυξη, τη φθορά και το τέλος ενός κύκλου μιας συνάντησης μεταξύ ανθρώπων. Και κάθε τέτοια συνάντηση μπορεί να αποτελείται από έναν ή πολλούς τέτοιους κύκλους.
Φέτος συνεχίζουμε να εξερευνούμε, καθ’αυτόν τον τρόπο, τον άνθρωπο, τον έρωτα, την τρέλα και τον χρόνο. Αυτό, βέβαια, δεν λέει πολλά, καθώς ο Σαίξπηρ λάτρευε να γράφει διαρκώς για όλα τα παραπάνω!

Δεν είναι η πρώτη φορά που παρουσιάζετε Σαίξπηρ. Τι είναι αυτό που σας κάνει να επιλέγετε τα έργα του ως εκείνα, με τα οποία θα παλέψετε, θα χαρείτε και θα πονέσετε μαζί τους;
Ο Σαίξπηρ με κινεί γιατί είναι ένας σπουδαίος δραματουργός. Το να καταπιαστείς μαζί του σημαίνει ότι θα γίνει η ζωή σου για το διάστημα αυτό, ότι δεν θα αναπνέεις παρά μόνον αυτόν. Αλλά σε αποζημειώνει γιατί σου δίνει όλες τις απαντήσεις που θα χρειαστείς. Είναι από τους πιο γενναιόδωρους καλλιτέχνες που υπήρξαν ποτέ. Αρκεί μόνο να τον «ακούσεις» προσεκτικά, να τον «μυρίσεις».
Αυτό δεν σημαίνει, βέβαια, ότι θα ήμουν ικανή να καταπιαστώ με οποιοδήποτε έργο του. Τόσο τα τέσσερα έργα του Beton7, όσο και το έργου του «Μυστικού Σαίξπηρ» ήταν επιλογές που μου «μίλησαν» σε μια πολύ κομβική περίοδο τη ζωής μου. Μια περίοδο που σηματοδότησε ένα νέο, αδέξιο, συναρπαστικό ξεκίνημα. Κι έτσι, η δική μου φωνή, η πρόταση του να ζεις και να πεθαίνεις και να ξαναγεννιέσαι χωρίς φόβο, βρήκε αντίκρυσμα στα συγκεκριμένα έργα.

Στην ιστοσελίδα σας μπορούμε να συλλέξουμε στοιχεία για την αποκάλυψη του τίτλου του έργου με τη μορφή παιχνιδιού. Γιατί παρέμεινε κρυφός ο τίτλος;
Τον τίτλο του έργου τον παίρνουν μαζί τους οι θεατές της παράστασης φεύγοντας από το θέατρο. Παραμένει κρυφός γιατί, όπως εμείς θελήσαμε να συνεργαστούμε με ανθρώπους βάσει του ποιοι ήταν και όχι του ονόματός τους, έτσι θέλουμε και το κοινό να έρχεται στο έργο μας ελεύθερο από προσδοκίες και προκαταλήψεις, ελεύθερο να το δει το έργο έτσι όπως είναι και να το θυμάται με τον δικό του τρόπο. Φυσικά, μπορεί κάποιοι θεατές να ήρθαν «διαβασμένοι». Ή μπορεί να φύγανε και να διαδώσανε τον τίτλο. Εμείς απλώς θέλαμε να χαρίσουμε το έργο μέσα σε περιτύλιγμα. Σε περιτύλιγμα από ελάφια, λουλούδια, χιόνια και ασπρόμαυρες φωτογραφίες. Ακόμα και να ξέρεις τι δώρο θα σου κάνουν, είναι πιο όμορφο όταν το έχουν τυλίξει ειδικά για σένα.

Για την επιλογή των συνεργατών σας πραγματοποιήσατε μια «αλλιώτικη» ακροαματική διαδικασία. Τι είναι αυτό που σας οδήγησε σ’ αυτή;
Το ίδιο το έργο, εξ΄αρχής, του οποίου κάποιοι κεντρικοί χαρακτήρες πασχίζουν να υπάρξουν πέρα από το όνομά τους και την ταυτότητά τους. Να υπάρξουν όπως ακριβώς θέλουν να είναι. Οι ακροάσεις στη χώρα μας, δυστυχώς, θεωρούνται πλέον χάσιμο χρόνου. Εμείς πάντα τις παίρναμε στα σοβαρά, περνούσαμε κάθε ενδιαφερόμενο από μικροσκόπιο και δουλεύαμε μαζί του εργαστηριακά, προκειμένου να γνωρίζουμε όσα περισσότερα για την πιθανή μας συνεργασία στο εκάστοτε έργο. Αλλά, ακόμα και τότε, χρειαζόταν χρόνος για να συνειδητοποιήσουν οι ηθοποιοί αυτοί ότι τους παίρνουν στα σοβαρά. Φέτος σκέφτηκα να ζητήσω από όλους, γνωστούς και αγνώστους, να στείλουν ένα συμπληρωμένο ερωτηματολόγιο χωρίς να αποκαλύψουν την ταυτότητά τους. Να μου πουν αλήθειες, ψέμματα, να εξομολογηθούν, να στείλουν ποίηση. Το πώς ο καθένας διαχειρίστηκε αυτό το κομμάτι της ακρόασης μας αποκάλυψε πολύ περισσότερα για την πιθανή μας συνεργασία απ’ ό,τι θα έκανε ένα απλό βιογραφικό σημείωμα.

Τι δένει μια ομάδα και τι την διαλύει;
Ο «γάμος» την δένει, η φύση του ανθρώπου τη διαλύει. Πρέπει να μπορείς να αγαπάς και να εμπιστεύεσαι τους συνεργάτες σου αλλά να μην τους έχεις δεδομένους. Πρέπει να σε απασχολεί η δουλειά που εσύ ο ίδιος καλείσαι να φέρεις εις πέρας και να κινητοποιείσαι από τους συνεργάτες σου, όχι να προσπαθείς να τους βάλεις στη θέση που νομίζεις ότι θα σε εξυπηρετούσε. Πρέπει να αφήνεις τον διάλογο να αναπτύσσεται και να μην είσαι «κτητικός» με το «πόστο» σου - έτσι θα κερδίσεις και τα αυτιά των συνεργατών σου. Πιστεύω πως μια ομάδα δένει πραγματικά όταν τα μέλη της είναι ελεύθερα, όταν δεν φοβούνται. Χρειάζεται πειθαρχία και σοβαρότητα αλλά είναι σημαντικό για κάθε μέλος μιας ομάδας να είναι πάνω απ’ όλα άνθρωπος και οι πράξεις του να είναι αποτελέσματα σκέψης και όχι φόβου. Οι ομάδες διαλύονται συνήθως όταν οι άνθρωποι αδυνατούν να «συναντηθούν», να επικοινωνήσουν. Όταν αδυνατούν να ακούσουν πραγματικά ο ένας τον άλλον, ή να αρθρώσουν καθαρά αυτά που έχουν μέσα τους.

Πως βλέπετε την εξέλιξη της θεατρικής μας πραγματικότητας μέσα από την πολιτική και οικονομική κατάσταση στη χώρα μας; Ποιά είναι τα εμπόδια και ποιές οι δυνατότητες;
Δυστυχώς δεν είμαι αισιόδοξη αυτόν τον καιρό. Θεωρώ πως, ενώ ζούμε σε μια περίοδο δημιουργικής έξαρσης, σε μια περίοδο όπου πολλοί καλλιτέχνες πασχίζουν να επικοινωνήσουν ιδέες με έντιμο και πρωτότυπο τρόπο, κι ενώ οι οικονομικές δυσκολίες που ζούμε τα τελευταία χρόνια μας έφεραν πιο κοντά και μας ώθησαν να ενώσουμε δυνάμεις, έχουμε αρχίσει να χάνουμε τις αντοχές και την υπομονή μας. Σε μια εποχή που η ανεργία μαστίζει τη χώρα μας, η κυβέρνηση αλλάζει νομοθεσίες προκειμένου να «κλείσει» επαγγέλματα όπως το θέατρο και όχι για να εξασφαλίσει περισσότερες θέσεις εργασίας. Σε μια εποχή που το θέατρο - η τέχνη του να μεταφέρεις στο κοινό εμπειρίες και να το παρακινείς, μέσω της αφήγησης, να σκέφτεται μπροστά - προσεγγίζει τους ανθρώπους με αμεσότητα και φαντασία, υπάρχουν άνθρωποι του θεάτρου και άνθρωποι σε θέσεις-κλειδιά που, αντί να το βοηθήσουν να εξελιχθεί, προσπαθούν να το φυλακίσουν σε φόρμες που μόνο αυτοί καταλαβαίνουν. Αν ο 20ος αιώνας ήταν ο αιώνας του σκηνοθέτη, ο 21ος ίσως σημάνει τον βίαιο θάνατο του σκηνοθέτη. Γιατί ο σκηνοθέτης πρέπει να δημιουργεί συνθήκες και να ξυπνάει την πρωτοβουλία, τόσο στους ηθοποιούς όσο και στο κοινό του. Ξεκινάει μια περίοδος όπου κάθε ιδέα θα περνάει από ατέρμονη γραφειοκρατεία. Οι άνθρωποι μπορούν να είναι τόσο τεράστιοι και είναι τόσο μικροί. Οι άνθρωποι φοβούνται να δημιουργήσουν χώρες σκεπτόμενες και ονειροπόλες.

Τι σημαίνει για εσάς «πρωτοπορία» στο θέατρο;
Η πιο δύσκολη ερώτηση. Έχει να μ’ απασχολήσει αυτή η λέξη τόσον καιρό. Διψάω να δω δουλειές που δεν βρίσκουν «μαξιλαράκια» σε τεχνικές και οπτικοακουστικά τεχνάσματα. Διψάω να δω σκηνογράφους να μου μιλάνε, ηθοποιούς να μεταφέρονται σε άλλους κόσμους. Καλλιτέχνες με θάρρος. Έχω να δω καιρό κάτι που θα ονόμαζα πρωτοποριακό. Η ρίζα της λέξης έχει, δυστυχώς, πάρει επικοινωνιακή έννοια στο μυαλό μου. Πρωτοπορία για μένα θα ήταν, ίσως, ένα θέατρο που θα «εμφάνιζε» το ίδιο το κοινό. Κάτι σαν καλλιτεχνική πολιτική, ίσως. Συνθήκες που θα επέτρεπαν στο κοινό να δημιουργήσει τον ήχο, τις εικόνες, τις σχέσεις μεταξύ του.

Ποιά είναι τα όνειρα και οι προοπτικές σας για το μέλλον;

Θα ήθελα να συνεχίσω να αλλάζω και να μαθαίνω. Και να ζήσω κοντά σε όμορφους ανθρώπους.

ΜΥΣΤΙΚΟΣ ΣΑΙΞΠΗΡ

«Τι είναι τ’ όνομα; Αυτό που λέμε τριαντάφυλλο,
κι αλλιώς να ονομαζότανε το ίδιο δεν θα μύριζε γλυκά;»