Η «δραματικότητα»

στη ζωή των, πάσης φύσεως, δραματουργών και θεατρολόγων…

Οποιαδήποτε ομοιότης με πρόσωπα ή πράγματα είναι εντελώς μα εντελώς συμπτωματική (σας το τονίζω ευθύς εξαρχής κι αμαρτίαν ουκ έχω).

Όταν ένας συμφοιτητής μου από τη θεατρολογία (το μακρινό εκείνο και σωτήριον έτος 1990) παντρεύτηκε, άκουσε έναν καθηγητή μας, γνωστόν για το συνήθειό του να μην μασάει τα λόγια του, να του λέει ευθαρσώς: «τη λυπάμαι την κακομοίρα τη γυναίκα σου». Ομιλούσε εξ ιδίας πείρας; Ποιος ξέρει; Το σίγουρο είναι ένα: όσο περνούν τα χρόνια, παρατηρώντας ολοένα και περισσότερο γύρω μου και μέσα μου, ένα διαπιστώνω: ότι μεταφέρουμε άθελά μας τις ακραίες δραματικές συγκρούσεις των παραστάσεων που συσσωρεύονται στον εγκέφαλο και διεκδικούν μια θέση στην προσοχή μας, τις μεταφέρουμε λέω – αυτούσιες, ενίοτε κι ενισχυμένες – στην προσωπική μας ζωή. Ιστορίες, ιστορίες, ιστορίες… Από πού ν’ αρχίσω και πού να τελειώσω; Τώρα, πώς θ’ αποφύγω τον σκόπελο να φωτογραφίσω πρόσωπα και πράγματα σε αυτόν τον κλειστό συντεχνιακό χώρο, όπου όλοι γνωρίζουν όλους, ο θεός και η ψυχή μου… Θα προσπαθήσω να κάνω ένα κολλάζ των πραγματικών περιστατικών και προσώπων. Εάν κάποιος επιμένει ν’ αναγνωρίσει τον εαυτό του, σας δηλώνω (με κάθε γνώση των συνεπειών του Νόμου) ότι ουδεμίαν ευθύνην φέρω. Όταν κάποιος κινείται σε δημόσιους χώρους, ερωτεύεται δημόσια και χωρίζει θεαματικά, όταν εξομολογείται προφορικώς (και συνήθως …εγγράφως) τα παθήματά του, εεε, τότε δεν υπάρχει κάτι το μυστικό και απόρρητο. Ουδέν κρυπτόν υπό τον ήλιον.

Ο σαραντάρης δικηγόρος, που αποφάσισε να γίνει και θεατρολόγος, ενώ θα έπρεπε να σπουδάσει …αισθητικός, μια και περνούσε το μεγαλύτερο μέρος της μέρας του να παστώνει με κρέμες το πρόσωπό του, να κάνει όλο και πιο περίπλοκες γυμναστικές και να φαντασιώνεται ότι όλοι ασχολούνται με το ακανθώδες θέμα της ηλικίας του, κι ότι άλλη σκοτούρα δεν έχουν παρά να επιδίδονται σε διάφορες εικασίες για τη χρονολογία γεννήσεώς του, λες και πρόκειται για την Αλίκη Βουγιουκλάκη (αυτοπροσώπως)… Αυτός μάλλον έγινε ο ίδιος κωμικοτραγικό πρόσωπο. Άρχισε λοιπόν να καταβροχθίζει θεατρικά έργα και παραστάσεις, ίσως γιατί ένιωθε οικειότερους τους ήρωες (και τις …ηρωίδες… βεβαίως) από τα πρόσωπα που συναντούσε κάθε μέρα στον επαγγελματικό του χώρο. Βέβαια, από την άλλη πλευρά, και τα δικαστήρια βρίθουν τέτοιων περιπτώσεων, όμως ο ταλαίπωρος είχε ειδικευτεί στα εργατικά, κι εκεί τα θέματα ήταν πιο …ελαφρά. Μόνο μια φορά που ζήτησε από ένα «χαμπίμπι» τσιγάρο, του είπε ο αναιδής Αιγύπτιος: «εσύ κάτι άλλο χρειάζεσαι για να γεμίσεις το στόμα σου…». «Σας παρακαλώ, κύριε! του αντέτεινε ο θεατρολόγος. Πώς μιλάτε έτσι στον δικηγόρο σας;». Ο άλλος, όχι μόνο δεν μαζεύτηκε, αλλά του άναψε και το …πούρο.

Μια άλλη περίπτωση ήταν ακόμα πιο σαδομαζοχιστική. Ήταν το ιδανικό ζεύγος των πρωτοετών. Εκείνος αριβίστας, πονηρός, γλείφτης (όχι γλύπτης) και μικρός (σε …όλα του) κι εκείνη ψευδή, κακομαθημένη, σπυριάρα, ψωνάρα, αριβίστα, κουτσομπόλα, ανενδοίαστη και μακιαβελική. Αυτά τα παμπόνηρα δεκαοχτάχρονα έδωσαν γη και ύδωρ (το λέω όσο πιο κεκαλυμμένα μπορώ) σε οποιονδήποτε ήθελε να τρυγήσει κάτι από τα νεανικά κάλλη τους. Έφτασαν στο σημείο να στέλνουν ανώνυμα γράμματα στους καθηγητές συκοφαντώντας την πρώτη φοιτήτρια της σχολής ότι …αντιγράφει, ενώ εκείνα τα δύο διαβολάκια είχαν αναγάγει την αντιγραφή σε τρόπο ζωής. Μέχρι και με τη γραμματέα είχαν αποκτήσει πάρε-δώσε και με τη γνωστή μέθοδο της κολακείας, με μικροδωράκια κι ανώδυνες εξυπηρετήσεις, κατάφερναν να αλλάζουν τις ώρες των εξετάσεων κατά το δοκούν, έτσι ώστε να μην προλαβαίνουν να εξεταστούν οι εργαζόμενοι συμφοιτητές τους (καληώρα ο δικηγόρος) που είχαν μπει με κατατακτήριες. Αφού είχαν ανακατώσει το σύμπαν και είχαν πηδηχτεί σχεδόν με τους πάντες, στο τέλος πέτυχαν ακριβώς το αντίθετο. Γίνανε αντιπαθείς στους πάντες. Χώρισαν, πήραν ένα πτυχιάκι κι έκτοτε τους …χάσαμε. Τρόπος του λέγειν δηλαδή. Γιατί η κοπέλα κατάφερε – ποιος ξέρει με ποιος ανορθόδοξες μεθόδους; όλοι ξέρουμε – να γίνει και πρίμα μπαλαρίνα στη Λυρική. Η καριέρα της όμως έληξε άδοξα κάτω από βροχή γιαουρτιών, τοματών, αναψυκτικών. Τα φρικτά χιουγαρίσματα των θεατών ηχούν ακόμα στα αυτιά της. Από τότε κανείς δεν έμαθε, με τι ασχολείται. Θα έκανε σίγουρα τη ζωή κάποιου ανθρωπάκου κόλαση – αν βρέθηκε δηλαδή κάποιος να παντρευτεί αυτό το τέρας. Πάντα βρίσκεται. Γιατί τα τέρατα διαιωνίζουν το είδος τους.

Όσο για την πρώτη φοιτήτρια του τμήματος θεατρολογίας, αυτή μάλλον καλοπαντρεύτηκε – ήταν ένα πολύ καλόψυχο και μελετηρό κορίτσι – κι αυτήν την χάσαμε. Ούτε φωνή ούτε ακρόαση. Όχι σαν την άλλη, την ανακατώστρα, που δεν άφηνε κανέναν στην ησυχία του και κατέληξε σερβιτόρα στου Ψυρρή. Λένε ότι αν τύχει και σερβίρει κανέναν πρώην συμφοιτητή της, αυτός καταλήγει στα επείγοντα με δηλητηρίαση. Παραισθησιογόνα μανιτάρια θα βάζει μέσα. Από το χωριό της.

Αλλά η πιο διασκεδαστική περίπτωση (και η πιο θλιβερή συνάμα) είναι ίσως του ιδιοφυούς εκείνου πρωτοετή που μιλούσε κιόλας δεκαεφτά γλώσσες και πολλών ανθρώπων είδε …μόρια και κ….λ….ν  έγνω, που συνελήφθη στη Συγγρού ντυμένος τραβεστί και η τρίχα κάγκελο κάτω από το δικτυωτό καλσόν. Στο τέλος την έβγαλε καθαρή, πληρώνοντας σε είδος καθέναν εμπλεκόμενον με την υπόθεσή του. Μετά έκανε μεταπτυχιακά σε μεγάλο πανεπιστήμιο του εξωτερικού (ήταν μεγαλοφυής ο μπαγάσας) και μετά κανείς δεν άκουσε γι’ αυτόν τίποτα. Οι φήμες λένε ότι συμμετέχει εθελοντικά σε μια μη κυβερνητική οργάνωση στη Ζιμπάμπουε. Εγώ όμως πιστεύω ότι έχει αλλάξει όνομα και φύλο και κυκλοφορεί ανάμεσά μας, αγνώριστος. Μπορεί μάλιστα να παρακολουθεί τις δουλειές μας και να γελάει εις βάρος μας. Ποιος ξέρει. Μπορεί πάλι και να κλείστηκε σε άσυλο φρενοβλαβών. Τις οίδε;

Ακόμα πιο ενδιαφέρουσα είναι η περίπτωση μιας θεατρολόγου που κατέληξε θεατρική συγγραφέας. Αφού δοκίμασε όλες τις εμπειρίες στη ζωή της (και τα …ξινά και τα πικάντικα και τα γλυκόξινα), αφού γεύτηκε ό,τι μπορεί να γευτεί ένας ουρανίσκος (και όχι μόνον), αφού συγχρωτίστηκε με τα πιο απίθανα πλάσματα που κυκλοφορούν (ακόμα) πάνω στον πλανήτη γη, έγινε μια μάλλον πετυχημένη θεατρική συγγραφέας. Οι κακές γλώσσες λένε [και σιγά που δεν θα έλεγαν οι κακές οι γλώσσες: αυτή είναι η δουλειά τους, εξ ορισμού] οι κακές γλώσσες λοιπόν λένε ότι η εν λόγω δραματουργός στερείται φαντασίας. Κυκλοφορεί με κρυμμένο μαγνητόφωνο και λεηλατεί τις ιστορίες των ταλαίπωρων ανθρώπων που την εμπιστεύονται. Αυτό όμως που δεν μπορούν να της αρνηθούν είναι η συνδυαστική της ικανότητα. Τα θεατρικά της έργα έχουν γερή δραματική δομή και προκαλούν το ενδιαφέρον και τα ένστικτα του κοινού. Αν κι εκεί, ένας ανταγωνιστής της που ειδικεύεται στο ποιητικό θέατρο, έχει κάτι να πει: ότι τη δραματουργική επεξεργασία των ανοσιουργημάτων της την έχει αναλάβει ένας απελπισμένος γκόμενός της με μικρή…πέννα αλλά με μεγάλη …δραματική τέχνη. Τι να πεις; Άβυσσος η ψυχή του ανθρώπου, πού να δεις ο κ…λ….ς του [δικό μου το κοπυράιτ αυτής της φράσης: παρακαλώ να το αναφέρετε κάθε φορά που την επαναλαμβάνετε και να μου καταθέτετε ένα ευρώ στην τράπεζα – είναι ο μόνος τρόπος να εξαργυρώσω τις πάσης φύσεως σπουδές μου και να γίνω ευκατάστατος].

Κρατώ για το τέλος την περίπτωση γνωστής μεταφράστριας και δασκάλας σε δραματικές σχολές, που αφού χώρισε τον άντρα της, παντρεύτηκε έναν πρώην σπουδαστή της, συνομήλικο του πρωτότοκου γιου της και μετά, αφού τον χώρισε κι αυτόν, παντρεύτηκε τον δίδυμο αδελφό του, με αποτέλεσμα τα αδέρφια να μαχαιρωθούν και να καταλήξει ο ένας στο …νοσοκομείο κι ο άλλος στο κρατητήριο. Όταν το σκέφτηκα κάπως παραπάνω αυτό το περιστατικό, κατέληξα στο συμπέρασμα ότι η εν λόγω θεατράνθρωπος είχε μετατρέψει σε θεατρική σκηνή το κρεβάτι της, το «αηδοίον» της και τη ζωή της. Πώς λέμε «όλος ο κόσμος μια σκηνή»; Ένα τέτοιο πράγμα.

Ξέρω κι άλλα πολλά, αλλά κωλύομαι να σας τα μεταφέρω, έστω κι αλλοιωμένα, γιατί η Αθήνα όλη (για εμάς τους θεατρολόγους) είναι ένα μικρό χωριό γύρω από το Λυκαβηττό. Κι όπως έλεγε η γιαγιά μου η «ανθηρόστομη» (αν και λεγόταν …Αγγελική) «κακό χωριό τα λίγα σπίτια» ή «μικρό χωριό κακοί γειτόνοι».

Επειδή λοιπόν οι παροικούντες την …Θεατρολογίαν είναι απελπιστικά λίγοι, να με συμπαθάτε αν κάτι είπα που σας ενόχλησε. Το μόνο που ήθελα ήταν να σας διασκεδάσω.

Εις το επανιδείν. Αν δεν μου ρίξει κανείς …φόλα.

Ο κριτικός της γειτονιάς σας

Ευθυμογράφημα από τον θεατρολόγο και κριτικό Κωνσταντίνο Μπούρα

www.konstantinosbouras.gr